ABD'de hayat durdu, dükkanlar kapatıldı!
Amerika Birleşik Devletleri'nde hükümet kilitlendi. Yani uzlaşma olana kadar acil olmayan tüm faaliyetler durduruldu.
2020-08-11 06:40:55 Güncelleme: 2021-09-05 00:13:37
Demokratlar ve Cumhuriyetçiler yeni bütçe konusunda uzun süredir müzakere halindeydi. Fakat umulan olmadı. Demokratların çoğunlukta olduğu Senato ve Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi'nden uzlaşma çıkmadı. Bu da hükümeti Bill Clinton'ın Cumhuriyetçi vekillerle bütçe tartışması yaşadığı 1995'ten bu yana ilk kez kilitledi.
ABD'de neler oluyor?
Obama'nın en büyük icraatlarından biri 2010 yılında imzaladığı sağlık reformu. Yani Obamacare. Ülkedeki herkesin zorunlu sigorta yaptırmasını ve sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanmasını öngörüyor. Obama'nın iki dönemdir seçilirken oy aldığı en büyük kozu. Cumhuriyetçiler ise bütçeye gelen milyarlarca dolarlık yükten rahatsız. Obama'yı fazla sosyalistleşmekle suçluyorlar. Hatta Obama'nın kırmızı Şirin Baba şapkalı karikatürleri Cumhuriyetçiler arasında hayli popüler.
Obama Kongre'den federal hükümetin borç tavanının artırılmasını, yani hükümete bütçede belirtilenden daha fazla para harcaması için yetki verilmesini isteyince olanlar oldu. Oldum olası haşin tartışmalar yaratan Obamacare yine ortalığı kızıştırdı.
ABD Kongresi malum iki kanatlı bir yapı. Üst kanat Senato, alt kanat ise Temsilciler Meclisi.
İki kanadın seçimi farklı zamanlarda yapılıyor. Senato'da Demokratlar çoğunlukta. Temsilciler Meclisi'nde ise Cumhuriyetçiler.
Cumhuriyetçiler hükümetin bütçeyi aşarak daha fazla harcama yapmasına izin verilmesi karşılığında 1 Ekim'de büyük bir kısmı yürürlüğe girecek sağlık reformunun bir yıl daha ertelenmesini istedi. Demokratların çoğunlukta olduğu Senato dün öğlen saatlerinde bu tasarıyı reddetti. Obama'nın ikna çalışmaları da sonucu değiştirmedi. Cumhuriyetçilerin ağırlıklı olduğu Temsilciler Meclisi'nde akşam saatlerinde yapılan oylamada ise Obamacare'in ertelenmesini kapsayan tasarı kabul edildi.
Gece yarısına kadar süre vardı ama olmadı. Senato ve Temsilciler Meclisi arasında uzlaşma sağlanamayınca Obamacare 1 Ekim itibariye yürürlüğe girdi. Fakat borç tavanı yükseltilmemiş ve hükümet daha fazla harcama yapmak için Kongre'den yetki alamamıştı. Bu nedenle de Amerikan hükümetinin zaruri olmayan tüm harcamaları durduruldu...
Yeni ne oldu?
Bugün itibariyle acil görevi olmayan (ulusal güvenlik, silahlı kuvvetler, hava trafiği, hastanelerdeki acil servis çalışanları gibi hizmetler dışındaki) 820 bin kamu görevlisi ücretsiz izne çıkarıldı. Üstelik döndüklerinde bu arada geçen zamandaki maaşlarını alıp almayacakları belli değil.
Emekli ve gazilerin ödemeleri ertelendi.
Yeni pasaport ve vize başvurusunun kabul edilmeyeceği açıklandı.
Milli parklar, hayvanat bahçeleri ve müzeler açılmadı. New York'taki Özgürlük Anıtı'ndan Alcatraz Adası'na pek çok turistik merkezin kapanması da gündemde.
NASA'nın neredeyse tamamı kapatıldı.
Federal bakanlıkların websitelerine girenler 'ödenekler durdurulduğu için internet sayfası kapanmıştır' yazısıyla karşılaştı.
Washington yönetiminin Twitter hesabı bile olanlardan nasibini aldı. Fonlar durduğu için hesabın bir süre faal olmayacağı duyuruldu.
Ekonomik etkisi çok büyük
Doların değer kaybı sürüyor. Amerikan doları Euro karşısında son sekiz ayın en düşük seviyesine geldi. Üstelik bu sadece buzdağının görünen kısmı.
CNN sadece bir haftalık bir kilitlenmenin bile ekonomiye 1 milyar dolar zararı olacağını tahmin ediyor!
3-4 hafta sürmesi halinde Moody's tahmini 55 milyar dolarlık bir kaybın olacağı yönünde.
Goldman Sachs'ın analizi de korkutucu. Tam da yeniden canlanma olduğu dönemde yaşananlar bu çeyrekte Amerikan ekonomisinde %0.9'luk küçülme yaratabilir.
Halk Cumhuriyetçilere tepkili
Halk da bu durumdan memnun değil.
CNN ve ORC şirketinin yaptığı kamuoyu yoklamasına göre Amerikan halkının %68'i birkaç günlüğüne bile olsa hükümetin faaliyetlerinin durmasını yanlış buluyor. Üstelik %69'a göre Cumhuriyetçi senatör ve milletvekilleri bu konuda 'şımarık çocuklar gibi' davranıyor.
Kongre'ye olan destekse tarihin en düşük seviyesinde: %10.
Peki ya şimdi?
Kilitlenmenin ne kadar süreceği, Demokratların ve Cumhuriyetçilerin ne zaman uzlaşacağına bağlı.
1995'te yaşanan hükümet kilitlenmesi 21 gün sürmüştü. O zaman Demokrat Bill Clinton Cumhuriyetçilerin istediğine yakın bir bütçe üzerinde uzlaşmak zorunda kalmıştı. Ancak bu 17 yıl önce bile ekonomiye 1.4 milyar dolarlık kayıp yaşatmıştı.
Hızlı bir çözüm olarak Kongre ödemelerin devam etmesi için geçici bir fon geçirebilir. Böylece Senato ve Temsilciler Meclisi fikir ayrılıklarını giderene kadar en azından ekonomik yıpranmanın seviyesi düşürülebilir. Fakat bu seçenek nedense şimdilik gündeme bile gelmiş değil. İki taraf da ekonomik zararı koz olarak kullanmak istiyor gibi görünüyor.
Damla Doğan/ VATAN
